«Ο δαυλός Νο. 1»

.
Στη μνήμη του Γιαν Πάλατς [1948 - 1969]


Πήγαιναν πέντε μήνες από τότε που η νεαρή Svoboda χάθηκε απ’ το χωριό. Κάποιοι την είδαν να φεύγει, νωρίς ένα πρωινό του Αυγούστου, κι έπειτα σιωπή…Άλλοι, είπαν πως την απήγαγαν, και κάποιος ξένος, κι απ’ το χωριό περαστικός, έλεγε πως την είδε ένα βράδυ βροχερό σε κάποιο πεζοδρόμιο της Μόσχας, στα κόκκινα ντυμένη. Πίσω στο χωριό, ο Γιάν μιλούσε κι έκλαιγε ακόμη για ‘κείνη. Κάθε βράδυ μεθούσε στο όνομά της, κι έλεγε στους συμπότες του, πως «κάποια νύχτα θα ξανάρθει» να τον βρει, πως «απλά το δρόμο έχει χάσει» και «όταν το χωριό από μακριά φανεί, πως εκείνη θα το δει και θα ξαναπεράσει». Κι εκείνοι αφού του χτυπούσαν τον ώμο, χαμογελούσαν δειλά και τον περνούσαν για τρελό. Μια νύχτα που κανείς τον Γιάν δεν είχε δει, και φαντάστηκαν πως κάπου αλλού έχει πάει για να πιει, μία κραυγή τάραξε του χωριού την ηρεμία. Από το κέντρο του οικισμού ξεπηδούσε ένας καπνός και έστελνε μακριά ελαφρύ θυμίαμα, λάμψεις, κι απόγνωσης σινιάλο. Στην πλατεία του χωριού ο κόσμος που μαζεύτηκε έκπληκτος είδε τον Γιάν να φλέγεται καθώς είχε αυτοπυρποληθεί. Πιο δίπλα σ’ ένα σημείωμα έγραφε: «Κι αφού τριγύρω όλα σκοτεινά κι εσείς χωρίς κεριά στα χέρια, ας ανάψετε εμένα», και υπέγραφε ως «ο δαυλός Νο.1».Το ξημέρωμα, οι θλιμμένοι χωρικοί βρήκαν τη Svoboda στις παρυφές του χωριού. Είπε πως μια παράξενη λάμψη και ένα άρωμα που έμοιαζε με το δικό της, την είχαν οδηγήσει σωστά.

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί μια μικρή παραβολή εμπνευσμένη από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Τσεχοσλοβακία το διάστημα 1968 - 1969